Forum socjologiczne

Dafne

Administrator

Dołączył: 2017-03-27

Liczba postów: 27

Cel życiowy: Samorozwój

Okresy rozwojowe człowieka

Mamy osiem okresów rozwojowych przypadających na całe nasze życie. Spisał je psycholog Erik Erikson. Szereg czynników składa się na to w jakim okresie aktualnie się znajdujemy.

W każdej kategorii rozwojowej musimy przejść przez kryzys związany z podstawowymi pytaniami stawianymi przez samego siebie tak, aby prawidłowo się rozwijać. To swoista próba tego, czy jesteśmy gotowi przejść do kolejnego etapu rozwojowego.
To jak gra komputerowa: żeby dostać się na kolejny level, należy rozwiązać misje.

1. Okres prenatalny: od poczęcia do narodzin
W psychologii rozwojowej uważa się, że życie zaczyna się od chwili poczęcia. Płód w łonie matki jest w stanie reagować na szereg bodźców - dźwięk, smak czy zapach, ale również odbierać nastroje matki i nastawienie do momentu narodzin. Czuje, gdy jest niechciane i niekochane. To jedyny okres, gdzie nie mamy momentów kryzysowych, które należy przejść.

2. Niemowlęctwo: do 1 roku życia
Nazywana tez fazą oralno- sensoryczną, gdzie noworodek jest całkowicie zależny od dorosłych opiekunów. Najważniejsza w tym okresie jest matka, karmiąca dziecko piersią. Dziecko poznaje świat, styka się z barwami i dźwiękami, niektóre z nich może już znać, bo doświadczył ich w łonie matki. Rozwija się zmysł dotyku, który przedtem był ograniczony. Kryzys dokonuje się pomiędzy ufnością a nieufnością wobec rodziców. Jeśli im ufa, ma łagodny, głęboki sen, bez problemu przyjmuje pokarm i nie ma problemów żołądkowych. Nieufność przejawia się w problemach z wydalaniem, niechęcią w przyjmowaniu pokarmów czy częstym płaczem. Momentem kryzysowym może być ząbkowanie, swoisty test na ufność. Dziecko w tym okresie raczkuje i wesoło gaworzy, próbując porozumieć się z otoczeniem. Następnie, około 12-14 miesiąca uczy się chodzić.

3. Wczesne dzieciństwo: 1,5 roku życia - 3 lat
Kolejny etap dotyczy ważnej umiejętności - kontrolowania tego, co z siebie wydalamy. Następuje nauka siadania na nocnik, pierwsze zetknięcie z higieną. Jest to faza nazywana analno- mięśniową. Dziecko staje się bardziej samodzielny i może być widoczny bunt (tak zwany "bunt 2-latka"), dziecko chce sporo rzeczy robić same, np. zapinać buciki na rzep czy odnosić talerzyk po posiłku. Nie potrafi jeszcze zawiązać butów czy założyć sobie szalik. Nie umie również czytać, ani pisać, stąd jest częściowo nadal uzależnione od dorosłych. Konflikt dotyczy autonomii i wstydu.
Wstyd związany jest z niechęcią do bycia oglądanym w intymnych sytuacjach, a autonomia umiejętnością samokontroli i większej samodzielności. Zwątpienie we własną autonomię, może prowadzić do utraty samokontroli, a nawet nerwicy natręctw, obsesyjnego kontrolowania siebie.

4. Średnie dzieciństwo: od 4-6 roku życia (wiek zabaw)
Faza genitalno- lokomocyjna. Pojawia się nowa zdolność: przejawianie inicjatywy w działaniu. Samodzielność dziecka jest spora, w tym okresie (ok. 5-6 rok życia) dziecko podejmuje pierwsze próby czytania, zapoznaje się z literami i cyframi (głównie ich kształtem, wyglądem). Chodząc do przedszkola, doświadcza zabaw z rówieśnikami, są to często zabawy poprzez uczenie. Poznaje nowe piosenki, wyliczanki, rymowanki. Ma silną potrzebę bycia w ruchu. Dziecko potrafi już różnicować ludzi ze względu na wiek czy płeć. Kryzys związany jest z inicjatywą oraz poczuciem winy. Dziecko w tym okresie dostrzega, że jego zdolności mogą nie być tak duże, jak zdolności innych ludzi, następuje konflikt interesów i nowe uczucie: zetknięcie się z przegraną, co może powodować poczucie winy i niezgodę, chęć wygranej. Pomyślnie rozwiązany kryzys, gwarantuje inicjatywę w rozwiązaniu konfliktu, a nie, uczucie gorszości, niższości.

5. Późne dzieciństwo: od 6/7 - 11/ 12 roku życia (wiek szkolny)
Faza latencji, gdzie dziecko doświadcza nowego obowiązku: idzie do szkoły. Jego zadaniem jest obecność i aktywność na zajęciach czy odrabianie zadań domowych. Potrafi już pisać i czytać. Jeśli ta umiejętność nie jest przyswojona w wieku 10 lat, oznacza to, że dziecko rozwija się nieprawidłowo. Dziecko uczy się posługiwania symbolami, narzędziami, ćwiczy wytrwałość i cierpliwość. Doświadcza uczucia rywalizacji, porównując swoje szkolne wyniki do wyników innych uczniów. Pojawia się konflikt związany z produktywnością i poczuciem niższości. Dziecko dowiaduje się w których dziedzinach jest dobre, a w których mniej. Niepowodzenie i utrata statusu w grupie powoduje niezadowolenie i jest momentem kryzysowym, zaś sukces kreuje późniejsze podejście do pracy i obowiązków. Gdy przychodzi on zbyt łatwo, może pojawić się problem z konsekwentnym dojściem do celu, zaś porażka może powodować brak identyfikacji z grupą i wyjście z niej.

6. Adolescencja - od 12- 19/20 roku życia (wiek nastoletni, pokwitaniowy)
W tym okresie nasze ciało zmienia się w sposób fizyczny (10-14 lat) oraz w sposób psychiczny, emocjonalny (16- 18 lat), kształtują się poglądy na życie i podejście do samego siebie. Znamienny jest tutaj skok pokwitaniowy, czyli bardzo szybki przyrost masy ciała i szybsze tempo wzrostu na przestrzeni 2-3 lat. Można rozdzielić tę fazę na przedpokwitaniową (gdy nie mamy jeszcze dużych zmian fizycznych) w wieku 10- 12 lat oraz pokwitaniową (do 17 roku życia) Nastolatkowie często są idealistami, po raz pierwszy się zakochują, doświadczają przyjaźni i prób związanych z życiem seksualnym, gdzie pojawiają się preferencje oraz rodzi orientacja i popęd. Kształtuje się również poczucie tożsamości oraz przełożenie tego w jaki sposób jestem odbierany/a. W wieku nastoletnim kładzie się nacisk na bycie sobą, nastolatek dowiaduje się jaki ma charakter i tworzy styl bycia. Może eksperymentować, jeśli chodzi o styl ubioru i nabywać autorytetów. Rozwija się myślenie logiczne i abstrakcyjne. U adolescenta rozwija się wyobraźnia, krystalizują życiowe cele i marzenia. Charakterystyczna dla tej fazy jest zmienność i chwiejność uczuciowa. Mamy tu do czynienia z burzą hormonalną, może pojawić się bunt wyrażany np. przez sięgnięcia po używki (alkohol, papierosy, rzadziej narkotyki) czy identyfikacja z daną subkulturą. Niebezpieczeństwo pojawia się w chwili, gdy nastolatek włącza się do sekty. Pojawiają się aspekty moralne w tym okresie.  Dorośli w tym momencie są niepotrzebni i sztywni, nastolatek skupia się głównie na swej grupie rówieśniczej - wykreślenie z niej powoduje nieomal taki stres, jak w momencie rozwodu czy śmierci osoby bliskiej. Konflikt będzie dotyczyć poczucia tożsamości a dyfuzją ról. Rodzice powinni zadbać, by nie traktować nastolatka jeszcze jako dorosłego człowieka i aby nie przeładowywać go nadmiarem obowiązków. Nierozwiązany konflikt może prowadzić do tożsamości negatywnej, która prowadzi w stronę światka przestępczego czy nałogów. Jest to bardzo ważny, jak nie najważniejszy okres rozwojowy. Bez pomyślnego rozwiązania go, nie można przejść do kolejnego etapu (wczesnej dorosłości). Stąd, gdy stykamy się z "piotrusiem panem" albo "córeczką tatusia", mamy dowód, że te osoby nie przeszły pozytywnie adolescencji.

Współcześnie wiek nastoletni wydłuża się w wyniku dłuższego okresu edukacji i późnego usamodzielnienia się i pójścia do pracy. Może zdarzyć się tak, że człowiek w wieku 21 lat nadal znajduje się w tej fazie, pomimo że osobiście nie postrzega się już jako nastolatek. Najczęściej osoby studiujące w wieku 19-23 lat, znajdują się w fazie pomiędzy okresem nastoletnim a dorosłym, co kształtuje nową kategorię: młodych dorosłych.

7. Wczesna dorosłość (20/25 - 35 roku życia)
To faza występująca w następstwie pozytywnego przejścia kryzysu adolescencji. Silne poczucie tożsamości oraz integralność osobowości doprowadzają nas do wyboru zawodu, pójścia na studia czy związku uczuciowego, który powinien być wówczas stabilny, oparty na więzi uczuciowej i zaufaniu.  Kryzys wyraża się w zmierzeniem się z intymnością i izolacją. Człowiek jest już skrystalizowany pod względem poglądów, orientacji seksualnej, może wyznaczać sobie konkretny życiowy cel. Zostaje w tym okresie małżonkiem i rodzicem, nabywa kompetencji społecznych, zazwyczaj też odchodzą w niepamięć konflikty z rodzicami. W tej fazie kształtują się też postawy obywatelskie i patriotyczne.

8. Średnia dorosłość (40- 55/60 rok życia, wiek średni)
Dość szumnie o średniej dorosłości mówi się w kontekście kryzysu wieku średniego. I faktycznie, mijająca młodość może przyczynić się do chęci przeżycia jej po raz kolejny. Kobiety muszą zmierzyć się z utratą płodności oraz menopauzą, przebiegającą najczęściej po 40, 45 roku życia. W średniej dorosłości mamy do czynienia z syndromem opuszczonego gniazda, kiedy rodzice doświadczają wyprowadzki swoich dorosłych już dzieci, które zakładają swoje rodziny. W pewnych sytuacjach, ludzie w wieku średnim mogą już zostać dziadkami, co znów przekłada się na poczucie utraty młodości. Konflikt dotyczy płodności i stagnacji. Zahamowanie rozwoju w tym okresie może być znamienne, zwłaszcza w momencie utraty pracy czy musem przekwalifikowania zawodowego. Niektórzy ludzie w tym okresie silnie angażują się w środowisko lokalne, mogą rozpocząć polityczną karierę lub całkowicie przewartościować swoje życie. Pojawia się postawa moralizatorska, gdzie martwimy się o los swoich dzieci i wyrażamy to poprzez troskę i moralizowanie im.

9. Późna dorosłość (od 60/65 roku życia do śmierci, wiek starczy)
Konflikt tego okresu przejawia się między integralnością a rozpaczą. Młodość minęła już całkowicie, a w zamian za to, pojawiła się mądrość życiowa, dystans czy powolne przygotowanie do nieuchronnego odejścia. Ludzie mogą mieć tendencję do podsumowań swojego życia, a kiedy wypada ono niekorzystnie, występuje rozpacz i lęk przed śmiercią. Człowiek starszy musi zmierzyć się z życiem na emeryturze i tak zagospodarować swój czas, by nie odczuć monotonii i stagnacji. Często pomaga swoim dzieciom lub wnukom, zapewniając wsparcie psychiczne i finansowe. Młodzi mogą czerpać z wiedzy starszego człowieka i umiejętności, które zanikły (np. robienie na drutach, wykonywanie prac plastycznych). Pod koniec okresu starości, zaczynają szwankować poszczególne organy aż do całkowitego ich wyłączenia. Aby prawidłowo przejść ten etap, podejście do śmierci powinno być spokojne: śmierć jest nieunikniona, a lęk przed nią, bezzasadny. Ludzie pozytywnie przechodzący ten etap, nie boją się jej i nie zniechęcają, mogą być nadal pełni wigoru i pozytywnego podejścia do życia. Gdy człowiek starszy negatywnie przechodzi ten okres, staje się zrzędliwy, ma uczucie ciągłego przeszkadzania innym, bierny życiowo i zniechęcony do dalszej egzystencji. Starość dzielimy na wczesną i późną, a także długowieczność (powyżej 85 roku życia, gdzie człowiek starszy wymaga już intensywnej opieki bliskich).

źródło: opracowanie własne